Van Schoonbeke met Vlamingen

In 1949 vierde Veenendaal zijn 500 jarig bestaan. Er werd een gedenkboek uitgegeven 1549 – 1949 Vier eeuwen Veenendaal. In dit boek werd aandacht geschonken aan Gilbert van Schoonbeke (1519 – 1556). Hij was in Antwerpen onder andere eigenaar van steenbakkerijen, kalkbranderijen, grondspeculant en stedenbouwkundige. Omdat hij voor die industrieën veel brandstof nodig had, kreeg hij, volgens een boek uit 1772, op 31 maart 1549 (in werkelijkheid 1550) toestemming van keizer Karel V om met een aantal rijke Antwerpenaren turf te gaan winnen ten noorden van de Bisschop Davidsgrift.

Hij liet van de keizerlijke veengronden bij de Emmikhuizerberg naar de Eem bij Amersfoort een turfvaart graven, de Schoonbeker Grift. Via de Zuiderzee kon de turf dan naar Antwerpen worden vervoerd. In het gedenkboek staat, dat hij 300 Vlaamse arbeiders naar de omgeving van de Emmikhuizerberg stuurde. Hiervoor zijn echter geen bewijzen gevonden. Omdat er in Veenendaal toen al drie jaar arbeiders woonden die aan de Bisschop Davidsgrift werkten, is het onjuist om 1549 aan te nemen als jaar van ontstaan. Toen in 1992 het proefschrift van Taeke Stol over de Veenkolonie Veenendaal in de boekwinkels te koop was, kon iedereen daarin lezen, dat het feest voor het 500 jarig bestaan in 1949 drie jaar te laat was gevierd: het had eigenlijk in 1946 moeten gebeuren.